ประวัติศาสตร์ล้อมเมืองกรุงลิสบอน

จะเป็นเช่นไรหากบันทึกประวัติศาสตร์ของเมืองจะเปลี่ยนแปลงไปด้วยน้ำมือคนทำหนังสือ ไฮยมุงดู ซิลวา นักพิสูจน์อักษรมืออาชีพ ตรวจแก้ต้นฉบับด้วยการใส่คำว่า ‘ไม่’ ในข้อความที่หมายถึง ‘ใช่’ โดยไร้โทษและไม่มีใครเอาความ ทั้งยังได้รับมอบหมายให้เขียนประวัติศาสตร์ฉบับใหม่ด้วยมุมมองที่เขาต้องการแก้ไขเสียอย่างนั้น และมีโอกาสสร้างความสัมพันธ์เหมือนฝันกับบรรณาธิการสำนักพิมพ์ 

ฌูเซ่ ซารามากู นักเขียนชาวโปรตุเกส เจ้าของรางวัลโนเบลสาขาวรรณกรรม ปี 1998 ท้าทายผู้อ่านถึงการนิยามความหมายของความจริงใน ประวัติศาสตร์ล้อมเมืองกรุงลิสบอน (1989) และเปิดที่ทางให้เราได้ใคร่ครวญถึงระบบวิธีการใช้เหตุผล อิทธิพลของภาษา และอำนาจที่มากับบทบาทหน้าที่ผู้จดจารหนังสือ

ตราบใดที่เจ้ายังไม่บรรลุซึ่งความจริง

เจ้าจักแก้ไขมันมิได้

แต่ถ้าหากว่าเจ้าไม่แก้ไจมัน เจ้าก็จักบรรลุมิได้อยู่ดี

จักอย่างไรเสีย จงอย่าได้ถอดใจ

จาก ตำรารวมโอวาท