ระเบียบแห่งการระบาด

โลกของเราตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน มีการระบาดของโรคมาแล้วหลายต่อหลายครั้ง เช่น ไข้หวัดใหญ่สเปน, อหิวาตกโรค, ไข้หวัดนก, ซาร์ส, เมอร์, มาจนถึง COVID-19 ในปัจจุบัน แม้เราจะมีการวิจัยเกี่ยวกับโรคระบาดมากมาย แต่โรคระบาดยังคงเป็นเรื่องคลุมเครือ เราได้ยินว่าโรคบางอย่างติดต่อกันหรือระบาดได้ แต่เราแทบไม่รู้เลยว่าทำไมบางโรคระบาดไปได้อย่างรวดเร็ว แต่บางโรคกลับช้า เมื่อไหร่มันจะถึงจุดสูงสุด หรือการระบาดครั้งหน้าจะมีหน้าตาเป็นอย่างไร

 

อดัม คูชาส์กี้ คือนักระบาดวิทยาระดับโลก เขาเคยเข้าไปปฏิบัติการวิเคราะห์การระบาดของโรคร้ายแรงให้กับองค์กรสาธารณสุขระดับโลกมาแล้วหลายครั้ง จนในที่สุด เขาก็พบว่าการระบาดของไวรัสก่อโรคมักมีรูปแบบและมีปัจจัยบางอย่างเป็นตัวตัดสินว่าการระบาดแต่ละครั้งจะรุนแรงและขยายวงกว้างได้ขนาดไหน และจะหยุดอย่างไร

 

ไม่เพียงอธิบายให้เราเข้าใจภาพรวมของวิธีการรับมือและคาดคะเนการระบาดของโรค ทั้งที่เคยมีในอดีต ปัจจุบัน และอาจมีขึ้นอีกในอนาคต ที่เราอาจไม่เคยรู้มาก่อนเท่านั้น

คูชาสกี้ยังนำเอาทฤษฎีระบาดวิทยาของโรคร้ายไปอธิบายโลกการตลาดและการเงิน รวมถึงความเคลื่อนไหวทางสังคมต่างๆ ในปัจจุบัน ซึ่งดูเหมือนว่ามันจะเข้ากันได้อย่างน่าทึ่งอีกด้วย

 

จะเป็นอย่างไร หากเราพบว่าทฤษฎีและกฎของ “การระบาด” ไม่ได้เป็นนิยามที่ใช้ได้เพียงในแวดวงเชื้อโรคเท่านั้น หากแต่ยังสามารถนำไปใช้อธิบายความเคลื่อนไหวในมิติทางสังคมอื่นๆ ที่บางครั้งดูไร้เหตุผลในตอนต้น แล้วตามมาด้วยความยากที่จะทำความเข้าใจเมื่อมันลุกลามออกไปในวงกว้างอย่างไม่น่าเชื่อ

- ทำไมเมื่อข่าวลือกระพือออกไปราคาหุ้นจึงตกอย่างรวดเร็ว
- ทำไมมีมง่ายๆ จึงถูกแชร์ออกไปเป็นล้านเพียงชั่วข้ามคืน
- ทำไมเมื่อมีความรุนแรงเกิดขึ้นสักที่หนึ่ง ก็จะมีความรุนแรงในที่อื่นๆ ตามมา
- ความรุนแรง ความโลภ ความตื่นตระหนก สามารถลุกลามติดต่อกันได้หรือ
- และทำไมไอเดียหนึ่งจึงถูกเผยแพร่ไปได้กว้างไกล แต่บางไอเดียกลับแทบไม่มีใครเชื่อ