ทุน วัง คลัง (ศักดิ) นา

"ความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจในระดับสูงที่ดำรงอยู่ในช่วงการเปลี่ยนแปลงการปกครองนั้น ได้กลายเป็นแรงจูงใจสำคัญของชนชั้นปกครองเก่าที่ต่อต้านระบอบการปกครองใหม่แบบประชาธิปไตย เนื่องจากหากยอมให้ระบอบนี้ลงหลักปักฐานได้สำเร็จแล้ว ฝ่ายตนจะต้องยอมรับการกระจายทรัพยากรให้แก่ชนส่วนใหญ่ของสังคมมากเกินกว่าที่ตนจะยอมรับได้" --- จากบทนำ

.

การรวมศูนย์อำนาจทางการเมืองไว้ที่ชนชั้นปกครองในระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ คือกลไกสำคัญที่เอื้อให้เกิดระบบเศรษฐกิจแบบผูกขาด ส่งผลให้ชนชั้นปกครองสามารถสะสมความมั่งคั่งในทรัพย์สินได้เพิ่มขึ้น และความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจระหว่างชนชั้นก็เพิ่มขึ้นตาม

.

สภาพเช่นนี้ดำรงอยู่จนกระทั่งเกิดการปฏิวัติ 2475 คณะราษฎรหรือชนชั้นปกครองใหม่ได้พยายามสร้างระบอบประชาธิปไตยขึ้นมา ในขณะเดียวกัน ก็ได้นำสยามออกจากสภาพ "ทำนาบนหลังคน" ด้วยการปฏิรูประบบเศรษฐกิจเพื่อลดความเหลื่อมล้ำ โดยเริ่มกระจายทรัพย์สินที่เคยกระจุกตัวอยู่ในมือชนชั้นปกครองเก่าออกไปสู่มือราษฎร

.

เมื่อมีผู้ได้ผลประโยชน์ ก็ย่อมมีผู้สูญเสียผลประโยชน์ และการทวงคืนผลประโยชน์ก็จะตามมา...

.

หนังสือเล่มนี้ได้ย้อนกลับไปขุดรากประวัติศาสตร์ปัญหาความเหลื่อมล้ำในสังคมไทยที่ไม่ได้เกี่ยวข้องกับมิติทางเศรษฐกิจเท่านั้น แต่ยังสัมพันธ์กับการต่อสู้ทางการเมืองระหว่างชนชั้นปกครองเก่ากับชนชั้นปกครองใหม่ ซึ่งจะส่งผลต่อการลงหลักปักฐานของระบอบประชาธิปไตยในระยะยาว

เศรษฐกิจแบบตลาดก่อนสนธิสัญญาเบาว์ริง (พ.ศ.2398)

1.การเปลี่ยนแปลงระบบกรรมสิทธิ์ในปัจจัยการผลิต : ความเหลื่อมล้ำกับความขัดแย้งทางการเมือง

• การบุกเบิกจับจองที่ดินเพื่อการเพาะปลูก
• การถือครองที่ดิน : ความเหลื่อมล้ำแห่งยุคเศรษฐกิจสมัยใหม่
• การรับรองระบบกรรมสิทธิ์ในที่ดินโดยรัฐ
• ชนชั้นเจ้าที่ดินและอิทธิพลต่อนโยบายสาธารณะของรัฐ
• การปฏิรูปที่ดินหลัง 2475 และการโต้กลับของชนชั้นปกครองเก่า

2.พระราชอำนาจในการจัดการทรัพย์สินของสถาบันกษัตริย์ : ศูนย์กลางแห่งความขัดแย้งทางเศรษฐกิจระหว่างชนชั้นปกครองเก่ากับชนชั้นปกครองใหม่

• ภูมิหลังและการประเมินมูลค่าทรัพย์สินของพระคลังข้างที่
• วิวาทะและความขัดแย้งว่าด้วยพระราชอำนาจในการจัดการทรัพย์สินของสถาบันกษัตริย์

3.ปฏิรูประบบการคลัง : จากผลประโยชน์ของชนชั้นปกครองกระจายสู่ประชาชน

• ระบบการคลังก่อนการปฏิวัติ 2475
• ระบบการคลังกับความเหลื่อมล้ำ ภายใต้การรวมศูนย์อำนาจของชนชั้นปกครอง
• พัฒนาการและผลกระทบของภาษีและอากรที่สำคัญ
• ประมุขแห่งรัฐ ความมั่นคง และการพัฒนา : แนวโน้มและความเปลี่ยนแปลงของการใช้จ่ายภาครัฐ

4.การศึกษาและสาธารณสุข : หนทางแห่งการปฏิรูปสวัสดิการสังคม

• การศึกษาเพื่อชนชั้นนำหรือเพื่อมวลชน
• “สาธารณสุข” จากแนวคิดการกุศลสู่โครงสร้างพื้นฐานด้านสุขภาพ

บทสรุป : การเปลี่ยนแปลงทางสถาบันกับความเหลื่อมล้ำ

• สถาบันทางการเมืองกับความเหลื่อมล้ำ
• สถาบันทางเศรษฐกิจกับความเหลื่อมล้ำ
• ความลงท้าย