จากปีศาจสู่เชื้อโรค: ประวัติศาสตร์การแพทย์กับโรคระบาดในสังคมไทย

โรคระบาดภัยร้ายแรงที่คร่าชีวิตอย่างรวดเร็วและกระทันหัน ในอดีตที่ผ่านมามนุษย์ต้องเผชิญหน้ากับโรคระบาดอยู่เสมอมา

ในประวัติศาสตร์ไทย โรคระบาดคือภัยจากปีศาจร้ายที่เกรี้ยวกราด คำอธิบายทางการแพทย์แผนไทยเชื่อกันว่าโรคห่า (โรคที่คนตายเป็นจำนวนมาก) เกิดจากปีศาจทำของเข้า จนกระทั่ง การเปิดรับการแพทย์แผนตะวันตก จากโรคห่าของปีศาจ ได้กลายเป็นโรคที่มาจากการหมักหมมของสิ่งปฏิกูล จนทำให้เกิดอายพิศม์(ไอพิษ) ลอยมาในอากาศ ใครถูกอายพิศม์เข้าก็ติดโรคได้ ตราบจนกระทั่งการค้นพบ "เชื้อโรค" ความเชื่อที่ว่าโรคร้ายมาจากอายพิศม์จึงค่อยๆ เปลี่ยนเป็น "เชื้อโรค" ตัวจิ๋วที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า

การเปลี่ยนแปลงความรู้ด้านการแพทย์ของรัฐไทยสอดคล้องกับปรับตัวบทบาทของรัฐ จากรัฐจารีตที่ไม่เคยสนใจใยดีพลเมือง มาเป็นรัฐเวชกรรมที่ต้องเข้าควบคุมกำกับเรือนร่างของพลเมืองให้มีสุขภาพดีอยู่เสมอ ผ่านการสาธารณสุข การแพทย์ และการรณรงค์เรื่องสุขภาพ

จากปีศาจสู่เชื้อโรค : ประวัติศาสตร์การแพทย์กับโรคระบาดในสังคมไทย ของชาติชาย มุกสง จะฉายภาพประวัติศาสตร์ความคิดความรู้ทางการแพทย์ในสังคมไทยที่ปรับเปลี่ยนไปตามยุคสมัยเพื่อรับมือกับภัยร้ายของโรคระบาด อันจะเป็นบทเรียนที่ดีในยุคสมัยอันมืดบอดที่เราทุกคนต้องเผชิญ