ประวัติและลัทธิของปวงปรัชญาเมธี

หนังสือเล่มนี้จะแสดงให้เห็นว่า นักปรัชญา ก็มิใช่มนุษย์ที่ผิดกับเราอย่างฟ้ากับดินแต่อย่างไร ก็เป็นมนุษย์เดินดินเรานี่เอง ส่วนมากเกิดมาในตระกูลยากจน ตลอดชีวิตต้องประสบภัยพิบัติต่างๆ บางทีตายไปนานแล้วเกียรติและชื่อเสียงจึงมาสู่ตน นักปรัชญาเหล่านี้ ไม่ได้บำเพ็ญตัวอย่างนักบวช คงมีกิเลสร้อยแปดอย่างพากเรา วอลแตร์ชอบเสียดสี โชเป็นเฮาเออร์ชอบดูหมิ่น เบคอบถึงกับริอ่านทรยศหักหลังเพื่อนทีเดียว ฉะนั้นเราจะเห็นว่า สิทธิในการใช้สมองคิดปรัชญานั้นไม่เป็นของใคร คฤหัสถ์หรือพระก็สามารถคิดปรัชญาได้

 

ลัทธิปรัชญานั้นย่อมมีอิทธิพลเหนือการเมืองอย่างเหลือหลาย และลัทธิการเมืองก็ได้จากนักปรัชญานี้เอง ด้วยความคิดของนักปรัชญาเหล่านี้พวกเราผู้งมงายไม่ทราบว่าอำนาจในโลกนี้มา จากไหน จึงได้สำนึกว่าอำนาจไม่ได้มาจากอาวุธ หรือจากรั้วจากวังแต่หากมาจากความนิยมและเคารพนับถือ ประชาธิปไตยเป็นผลของการคิดปรัชญาเช่นว่านี้ เองเกิลส์ทำให้คาล มากซ์ สร้างลัทธิสังคมนิยมขึ้น มติเฮเกลและนีทก็ชวนให้เกิดลัทธิเผด็จการมีปรัชญาอยู่ลัทธิเดียวที่ไม่นำ ความเดือดร้อนใดๆ มาสู่ผู้ใด ไม่นำสงครามมาให้แก่เชื้อชาติใดหรือประเทศใด ปรัชญานี้มีทั้งการสาธยายความแท้จริงอันสมบูรณ์ มีทั้งประโยชน์ในทางปฏิบัติซึ่งทำให้ผู้ที่เข้าใจและปฏิบัติตามเกิดความสุข ชั่วนิรันดร ไม่เป็นปรัชญาที่ทรนงเช่นนีทเช่ เคลิบเคลิ้มเช่นแบร์กซอง แห่งแล้งเช่นสเป็นเซอร์ และเกาะโลกเช่นวิลเลี่ยม เจมส์ ปรัชญาดั่งว่านี้ คือ "พระพุทธศาสนา"