พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ

พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) เป็นเอกสารประวัติศาสตร์ต้นฉบับเป็นสมุดไทย เขียนขึ้นในสมัยกรุงธนบุรี

ต้นกรุงรัตนโกสินทร์ พิมพ์ครั้งแรกในประชุมพงศาวดาร ภาคที่ ๖๔ เมื่อปี พ.ศ. ๒๔๗๙ เนื้อความเริ่มต้นตั้งแต่สถาปนากรุงเทพทวารวดีศรีอยุธยามาจนกระทั่งกรุงแตก สิ้นสมัยอยุธยา นับเป็นเอกสารหลักเล่มหนึ่งในการศึกษาประวัติศาสตร์กรุงศรีอยุธยา ซึ่งกินเวลาหลายร้อยปี

นอกจากพงศาวดารฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ดังกล่าวแล้วพระราชพงศาวดารเล่มนี้ ยังรวบรวมเอกสารสำคัญ ซึ่งเขียนในสมัยอยุธยา คือ พงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับหลวงประเสริฐฯ อันนับเป็นเอกสารร่วมสมัยเพียงจำนวนน้อยที่หลงเหลืออยู่ ในพงศาวดารฉบับนี้

นอกจากมีความสำคัญในฐานะเอกสารร่วมสมัยแล้ว ยังถือกันว่าบันทึกศักราชได้ถูกต้องแม่นยำที่สุดอีกด้วย และมักใช้เป็นฉบับสอบเทียบกับฉบับอื่นๆ นอกจากนี้ยังมีเรื่องราวที่บันทึกคำบอกเล่าเกี่ยวกับกรุงศรีอยุธยาโดยผู้คนในสมัยกรุงศรีอยุธยาอีก ๒ ฉบับ คือ คำให้การชาวกรุงศรี และคำให้การขุนหลวงหาวัด ซึ่งล้วนเป็นเอกสารสำคัญในการศึกษาเรื่องราวกรุงศรีอยุธยาโดยเฉพาะวีรกรรมของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช