บทเรียน (ปกแข็ง)

นวนิยายเรื่องนี้ตีพิมพ์ครั้งแรกเมื่อปี 1906 ผู้เขียนได้ชี้ให้เห็นถึงผลร้ายของการศึกษาแบบเก่าในเยอรมนี โดยผูกเนื้อหาเป็นเรื่องของนักเรียนหนุ่มผู้ปราดเปรื่องที่จิตวิญญาณถูกทำลายไปทีละน้อยๆ จากการกระทำของบุคคลทั้งหลายที่แวดล้อมเขา นับแต่บิดาผู้เคร่งครัด บรรดาครูผู้สอน รวมไปถึงพระประจำหมู่บ้านที่ต่างพากันวิตกห่วงใยในความสำเร็จของเด็กชายมากเสียจนลืมนึกถึงองค์ประกอบอื่นๆ ของชีวิต รายละเอียดต่างๆ ที่ค่อยๆ ก่อรูปขึ้นและก้าวไปเรื่อยๆ จนมาถึงจุดหนึ่งที่ลงเอยด้วยโศกนาฏกรรมของครอบครัวและผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องซึ่งทั้งหมดนั้นผู้เขียนได้แสดงออกด้วยสำนวนภาษา และการพรรณนาที่ชวนอ่านชวนติดตาม โดยเฉพาะการสื่อความคิดของตัวเอกในเรื่องเทียบเคียงไปกับธรรมชาติของฤดูกาลที่หมุนเวียนเปลี่ยนไปสามารถทำให้ผู้อ่านเกิดสุนทรียภาพอย่างแท้จริง